علت حمله پلنگ به حیوانات اهلی (دامها)

به نام خداوند بخشاینده مهربان

درباره نویسنده واهداف وبلاگ (Habib_Maheri Environmental Engineer )

حبیب ماهری کارشناس مهندسی محیط زیست، با تجربه، عاشق طبیعت ایران زمین هستم وهدفم بالا بردن فرهنگ زیست محیطی جامعه از طریق فراهم کردن اطلاعات مورد نیاز است. این وبلاگ سعی دارد، مسایل زیست محیطی را مورد نقد وبررسی قراردهد

آزمایشگاه شیمی آب (مرجع و معتمد) سازمان حفاظت محیط زیست

آنالیز و اندازه گیری

پارامترها:

(PH,COD,BOD,TDS,TSS,EC,DO)

قلیائیت کل(کربنات و بیکربنات)

سختی کل،کلسیم،منیزیم،کدورت،دترجنت،کلراید،فسفات،آمونیاک،سولفات،نیترات  

ونیتریت.

بخش هوا- منابع ثابت: NO,NO2,CO,CO2,O2,NOx,SO2,CxHy,H2S

منابع سیار: PM10

 :Web Site

http://bahare-tabiat.blogfa.com

http://bahare-tabiat.blogsky.com  

http://www.maheri.8m.com

تماس با بهار طبیعت: 

 [e-mail] 

چرا پلنگ به دام های اهلی حمله می کند؟

تعارضات میان انسان و گوشتخواران به خصوص وقتی حیوانات وحشی به حیوانات دامی هجوم می آورند از مناقشه برانگیزترین مباحث روز مدیریت حیات وحش است. این مساله زمانی تعمق برانگیز می شود که بدانید رابطه ای میان این مساله و تغییرات اقلیمی وجود دارد. بحث روز تغییرات اقلیم که کنفرانس اخیر پاریس نیز به آن اشاره داشت، در جای خود از خبرسازترین رخدادهای علمی روز است.حال تصور کنید چگونه می تواند رابطه ای میان این مساله و تعارضات حیوانات گوشتخوار وجود داشته باشد؟ این معادله سه مجهولی، نمونه بارز یکی از تامل برانگیزترین اتفاقاتی است که به واسطه تاثیر فعالیت های انسانی و به صورت مستند در یکی از مهم ترین عرصه های طبیعی سرزمین مان در حال وقوع است.در این باره مطالعات گسترده یک تیم تحقیقاتی ایرانی آلمانی با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست در پارک ملی گلستان به عنوان یکی از مهم ترین پارک های ملی ایران موجب شد به سراغ محقق ارشد این گروه دکتر ایگور خوروزیان از دانشگاه گوتینگن آلمان برویم. آنچه در ادامه می خوانید شرح چگونگی انجام این مطالعات در روستاهای حاشیه پارک ملی گلستان است.

دام های اهلی در چه فصلی بیشتر شکار می شوند؟

بی شک برای شما نیز بارها این پرسش پیش آمده که چرا در سال های اخیر، آمار تعارضات میان انسان و گوشتخواران با این سرعت افزایش پیدا کرده است؟ در اینجا مساله دقیقا دو چیز کاملامتفاوت است؛ نخست دامدارانی که به واسطه حمله گوشتخواران آسیب می بینند و دوم گوشتخوارانی مانند پلنگ ایرانی که از نظر حفاظتی بسیار ارزشمند هستند. این پرسش که کدام یک را باید بر دیگری ارجح دانست، از مناقشات رایج میان طرفداران محیط زیست و دامداران است که در این مقاله کمتر به آن خواهیم پرداخت و به جای آن بر دلیل علمی این مساله متمرکز خواهیم شد. مهم ترین پرسش مقاله این است: چرا گوشتخواران (به ویژه گربه سانان) شکار طبیعی خود را حتی در مناطق حفاظت شده رها می کنند و به سراغ دام های اهلی می روند؟

نتایج تحقیقات نشان می دهد در برخی مناطق، گربه سانان بیشتر در فصول سرد به دام های اهلی حمله می کنند؛ زیرا در این اوقات از سال، شکار طبیعی آنها مثل قوچ و میش ها یا به دلیل کمبود منابع غذایی یا نداشتن توانایی فیزیکی کافی، کمتر در دسترس هستند. در حالی که دام های اهلی به واسطه چرای غیرقابل کنترل در بیشتر اوقات سال در قلمرو زیستی گوشتخواران حضور دارند. اما از طرف دیگر در برخی مناطق اوج شکار دام های اهلی در فصول خشک اتفاق می افتد که به وضعیت پوشش گیاهی برمی گردد. در حقیقت فصول خشک به معنای پوشش گیاهی کمتر است و شکار بیشتر سم داران تحت این شرایط کار راحتی نیست. زیرا آنها شکارچی خود را به دلیل نداشتن استتار مناسب به سرعت تشخیص می دهند و فرار می کنند. یعنی امکان شکار موفق برای یک گوشتخوار تحت این شرایط باز هم بسیار کم است. اما در مقابل، این دام های اهلی هستند که با تمرکز زیاد در حواشی و اطراف چاه ها و منابع محدود آب در مناطق خشک حضور دارند و برای یک حیوان گوشتخوار ایده آل است که بخواهد شکاری موفق و با صرف حداقل انرژی داشته باشد.

علت انتخاب پارک ملی گلستان

دکتر خوروزیان در پاسخ به این پرسش که چرا پارک ملی گلستان را به عنوان منطقه پایلوت انتخاب کرده اند، می گوید: گلستان از پناهگاه های امن و ایده آل برای پلنگ ایرانی است و می تواند الگویی بسیار خوب باشد که بر اساس آن تعارضات را شناسایی کنیم و داده ها را تعمیم دهیم. ما تلاش کردیم از همه روستاهای محلی درباره تلفات دام هایشان اطلاعات بگیریم. تمام 34 روستایی که در حوزه آبریز رودخانه مادرسو گلستان واقع شده اند، در مطالعات ما لحاظ شده اند. البته در نظر داشته باشید بر اساس قوانین ایران هیچ روستایی نمی تواند داخل مرز پارک ملی باشد و به همین دلیل روستاهایی هم که ما در مطالعات خود لحاظ کردیم، همگی در حاشیه پارک هستند.ما از قبل می دانستیم بیشتر حملات پلنگ ها مربوط به آن گروه از دام هایی است که به دلیل خدمات ضعیف تر دامپزشکی به نوعی از نظر سلامت مشکل دارند. اما اکنون می بینیم بیماری دام ها در حقیقت ارتباط نزدیکی با شرایط رطوبتی دارد. بنابراین ارتباط میان اقلیم، بیماری ها و تعارضات کاملامشخص است. پیاده سازی چند سناریوی تغییرات اقلیمی و مدلسازی آنها نشان داد منطقه گلستان احتمالادر قرن 21 خشکسالی شدیدی را تجربه خواهد کرد و این مساله باعث کاهش احتمال بروز بیماری ها در حدود 20 درصد و کاهش تعارضات تا مرز بیش از 10 درصد خواهد شد.

مثلث تغییرات اقلیمی، بیماری و تعارض

تاثیر اقلیم بر تعارضات را می توان از طریق نقش حدواسط در دسترس بودن طعمه وحشی مورد ارزیابی قرار داد. البته سایر فاکتورهای منشا گرفته از وضع اقلیمی نظیر بیماری دام های اهلی هم می تواند به نوعی در ایجاد تعارضات نقش داشته باشد. بیماری ها یکی از مهم ترین مشکلات دام ها هستند. اما نقش آنها در ایجاد تعارضات هنوز آن طور که باید به صورت جامع مورد مطالعه قرار نگرفته است. به گفته محقق ارشد این گروه، تیم مطالعاتی ایرانی آلمانی به طور مستقیم نقش طعمه را بررسی نکرده، بلکه در واقع بیشتر بر این مساله متمرکز شده که چگونه طعمه می تواند به صورت بالقوه نقش یک فاکتور ارتباطی را میان بیماری و تعارض ایفا کند. نقشه هایی هم که در این مطالعه به دست آمده، تنها تاثیر قابل پیش بینی تغییرات اقلیمی را بر تعارضات نشان می دهد. مطالعه بیشتر روی گونه های قابل شکار مستلزم برنامه مطالعاتی بلندمدت است و بر اساس آن می توان چند پایان نامه مقطع دکتری را به سرانجام رساند.

ساز و کار برهم خورده طبیعت

تحقیقات دکتر خوروزیان و تیم همکارش نشان می دهد تمام روستاهایی که در آنها تعارضی رخ داده، در بخش غربی پارک ملی گلستان یعنی جایی که پوشش جنگلی هیرکانی با رطوبت بالاوجود دارد، واقع شده اند. خوروزیان می گوید: ما ابتدا تصورمان این بود که جنگل به دلیل پوشش گیاهی انبوه و قابلیت استتاری که برای پلنگ ها مهیا می کند، عاملی است که باعث می شود پلنگ ها آن منطقه را انتخاب کنند.اما مصاحبه های متعدد با مردم محلی ما را به این نتیجه رساند که شش روستایی که دقیقا در محدوده جنگل گلستان واقع شده اند، اصلاتعارضی نداشته اند. یعنی تعارضات باید احتمالابه خاطر یک دلیل دیگر به جز جنگل اتفاق افتاده باشد.نتایج ادامه مطالعات نشان داد بیماری های دامی به خصوص عفونت سم ها در اقلیم های مرطوب، به ویژه در این منطقه شایع است و هرچقدر رطوبت بیشتر باشد، بیماری های دام ها هم بیشتر است. در حقیقت این دام های ناخوش احوال و ناسالم هستند که با احتمال بیشتری در معرض خطر حمله پلنگ قرار می گیرند.یک دام بیمار معمولاعلائم سرگردانی از خودش نشان می دهد یا تلاش می کند خودش را پشت سایر دام ها مخفی کند و به همین دلیل قربانی بهتری هم در زمان حمله پلنگ هاست. خوروزیان در خاتمه یادآور شد: فراموش نکنید ما در مراحل ابتدایی تحقیقات خود هستیم و طبیعتا مطالعات بیشتری به ویژه در زمینه رفتار دام های مورد تهاجم قرار گرفته و رفتار پلنگ های مهاجم لازم است تا بتوانیم در این زمینه با قطعیت بیشتر صحبت کنیم.در حال حاضر شواهد علمی به ما می گوید خشک شدن و خشکسالی یک تهدید جدی است که نه تنها پارک ملی گلستان، بلکه حتی زیستمندان آن را نیز تهدید می کند. اما همین تهدید بالقوه به طور مشخص احتمال بیماری را در دام های اهلی کمتر خواهد کرد و می توان انتظار داشت تعارضات میان انسان و پلنگ ها هم در این منطقه کمتر شود.