شگفتی‌های یک کوه آتشفشانی ، زندگی سالم در سایه زمین پاک

 به نام خداوند بخشاینده مهربان 

 

درباره نویسنده واهداف وبلاگ

حبیب ماهری کارشناس ومشاور امور محیط زیست، با 30 سال سابقه وتجربه، عاشق طبیعت ایران زمین هستم وهدفم بالا بردن فرهنگ زیست محیطی جامعه از طریق فراهم کردن اطلاعات مورد نیاز است. این وبلاگ سعی دارد، مسایل زیست محیطی را مورد نقد وبررسی قراردهد

آزمایشگاه شیمی آب (مرجع و معتمد) سازمان حفاظت محیط زیست

آنالیز و اندازه گیری

پارامترها:

(PH,COD,BOD,TDS,TSS,EC,DO)

قلیائیت کل(کربنات و بیکربنات)

سختی کل،کلسیم،منیزیم،کدورت،دترجنت،کلراید،فسفات،آمونیاک،سولفات،نیترات  

ونیتریت.

بخش هوا- منابع ثابت: NO,NO2,CO,CO2,O2,NOx,SO2,CxHy,H2S

منابع سیار: PM10

 :Web Site

http://bahare-tabiat.blogfa.com

http://bahare-tabiat.blogsky.com  

http://www.maheri.8m.com

تماس با بهار طبیعت: 

 [e-mail] 

 

               

  بهار طبیعت  

شگفتی‌های یک کوه آتشفشانی 

 

مخزن ماگمایی، مجرای آتشفشان و مخروط آتشفشان مهم‌ترین بخش‌های یک آتشفشان هستند. مخزن ماگمایی محل تجمع مواد مذاب است که زیر مخروط یا کوه آتشفشان قرار دارد. مواد مذاب موجود در این مخزن بر اثر افزایش فشار از طریق مجرای آتشفشانی به سمت بالا حرکت می‌کنند. هنگامی که پس از سال‌ها یک آتشفشان دوباره فعالیت کند به دلیل بسته بودن دهانه آتشفشان و مجرای آتشفشان، اولین فعالیت همراه با انفجار شدیدی اتفاق می‌افتد و مواد آتشفشانی (قطعات سنگ در اندازه‌های درشت تا ریز ) تا ارتفاع زیادی به هوا پرتاب می‌شوند. این مواد در برخی فعالیت‌های آتشفشانی تا ارتفاع چند ده کیلومتری از سطح زمین پرتاب می‌شوند. قطعات درشت در فاصله نزدیک مجرا و قطعات ریزتر در فاصله‌های دورتر سقوط نموده و به همین دلیل مخروط آتشفشانی شکل می‌گیرد. پس از باز شدن دهانه آتشفشان مواد مذاب به صورت گدازه از دهانه آتشفشان خارج و روی مخروط آتشفشانی جاری می‌شوند. افزون بر آنها گازفشان‌ها و چشمه‌های آبگرم در اطراف دهانه اصلی و پیرامون کوه آتشفشانی پدیده‌های زیبای مرتبط با آتشفشان‌ها هستند. گازفشان‌های چکاد (قله) دماوند از فاصله چند کیلومتری، بویژه روستای آب اسک نمایان است. در چکاد آتشفشانی بزمان در استان سیستان و بلوچستان نیز چند گازفشان دائمی وجود دارد. همان طور که می‌دانید چشمه‌های آبگرم آتشفشان سبلان شهرت جهانی دارند. چشمه‌های آبگرم مشابهی در اطراف دماوند و روستای آبگرم با ارزش درمانی و گردشگری وجود دارد. هرچند یخچال‌های طبیعی از اجزای زایشی یک آتشفشان به شمار نمی‌آید اما بیشتر آتشفشان‌ها به دلیل ارتفاع بلند دارای یخچال‌های همیشگی هستند. یخچال‌های زیبای دره یخار در دامنه‌های شرقی و چشمه یخی در دامنه جنوبی دماوند، زیبایی بی‌نظیری دارند که برخی گردشگران برای دیدن آنها از فواصل بسیار دور به ایران سفر می‌کنند. 

پدیده‌هایی که در مناطق آتشفشانی شاهد هستیم 

قبل یا هنگام فعالیت آتشفشانی، به دلیل صعود مواد مذاب در مخزن ماگمایی و مجرای ماگمایی دمای زمین در مخروط آتشفشان افزایش می‌یابد که این پدیده موجب ذوب سریع یخچال‌های مناطق مرتفع آتشفشانی می‌شود. ذوب یخچال‌ها دراطراف دهانه آتشفشان موجب جاری شدن سیلاب و جریان‌های گلی یا واریزه‌ای پیرامون مخروط آتشفشان می‌شود. این پدیده گاه خسارت قابل توجهی به مناطق اطراف آتشفشانی وارد می‌کند. برای مثال فعالیت سال 2009 آتشفشان ایفالاف‌جوکای ایسلند موجب جاری شدن سیلاب و جریان‌های گلی در اطراف آتشفشان و بسته شدن چند روزه آزادراه حلقوی دور جزیره شد. افزایش دمای چشمه‌های آبگرم و گازهای خروجی از دهانه اصلی و جانبی آتشفشان‌ها و تغییر ترکیب شیمیایی آنها و زمین‌لرزه، پدیده‌های دیگری است که قبل یا هنگام رخداد فوران آتشفشانی دیده می‌شوند. همان طور که اشاره شد اولین فوران آتشفشان‌های خفته همراه با انفجارهای شدیدی است که گاه موجب کنده شدن بخشی از مخروط آتشفشان می‌شود. این اتفاق در سال 1981 برای آتشفشان سنت‌هلن در ایالات متحده رخ داد. پس از انفجار خروج خاکستر و مواد مذاب پدیده‌های اصلی یک فوران آتشفشانی هستند. 

زندگی سالم در سایه زمین پاک 

 

انقلاب صنعتی، رشد شهر‌ها و استفاده روز افزون از وسایل نقلیه موتوری از دلایل عمده آلودگی محیط‌زیست هستند. امروزه آلودگی محیط‌زیست به یک مشکل جهانی تبدیل شده است، زیرا آلودگی محیط‌زیست نه‌تنها گیاهان و حیوانات را تهدید می‌کند، بلکه بر چرخه‌های غذایی، چرخه نیتروژن، اکسیژن و چرخه کربن هم اثر می‌گذارد. این فکر را که روزی به نام «روز زمین پاک» نامگذاری کنند، احترام به سیاره زمین و همه چیزهای زنده‌ای که در آن ساکن هستند، است. این ایده اواخر دهه 1960 میلادی مطرح شد و سال 1970، اولین روز آن جشن گرفته شد. امروزه خیلی از شهرها و کشورهای دنیا روز زمین پاک را به مدت یک هفته تمدید کرده‌اند تا آگاهی مردم از هر آن چه مربوط به پاکسازی محیط زیست می‌شود را افزایش دهند. روز جهانی زمین پاک هر ساله 22 آوریل مصادف با 2 اردیبهشت در تمام دنیا برگزار می‌شود و برنامه‌های مختلفی که به این مناسبت در اقصی نقاط جهان برگزار می‌شود به همه مردم یادآوری می‌کند که نباید سیاره خود زمین را فراموش کنند. در ایران نیز همزمان با دیگر کشورهای جهان هفته زمین پاک از 2 اردیبهشت به مدت یک هفته در سراسر کشور برپا می‌شود و نخستین روز این هفته (2 اردیبهشت) به نام روز زمین پاک نامگذاری شده است. به هر حال طرفداران و دوستداران زمین، هر روز را روز زمین می‌دانند و معتقد به حفظ یا احیای هماهنگی و توازن میان زمین و انسان هستند، اما به هر حال حداقل در روزی که به نام روز زمین پاک نامگذاری شده، هر فرد و گروهی می‌تواند با برگزار کردن یک مراسم کوچک یا بزرگ، با پراکندن واژه‌های محیط‌زیست و بازیافت و صرفه‌جویی و مانند اینها در جامعه، با ترویج شیوه‌های زیست ساده‌تر، جلوگیری از ریخت و پاش غیرضروری، عضویت در گروه‌های زیست محیطی، مراقبت از درختان و... به طور کلی با کسب آگاهی از وضع زمین و احساس مسوولیت نسبت به آن، روز زمین را گرامی بدارد. 

از گرم‌تر شدن زمین جلوگیری کنیم 

به نظر می‌رسد آنچه معضل اصلی زمین، در این سال‌ها محسوب می‌شود، گرم شدن آن است. گرم‌شدن زمین موجب تغییر الگوی بارش، افزایش سطح آب دریاهای آزاد، کاهش سطح آب دریاچه‌ها و تاثیرات وسیع بر گیاهان، حیات وحش و انسان‌ها می‌‌شود؛ پس باید به فکر راهکارهایی برای جلوگیری از آن بود. بخصوص این که آلودگی جوی از دیدگاه رسانه‌ها و افکار عمومی همچنان یکی از خطرناک‌ترین موضوعات هم برای محیط زیست و هم برای سلامت انسان به شمار می‌رود. موضوعی که با افزایش گازهای گلخانه‌ای زمین را گرم‌تر و گرم‌تر می‌کند. در این راستا، آژانس فضایی اروپا (اسا) روی ماهواره Envisat یک حسگر کنترل شاخص گازهای آلاینده به نام Sciamachy را نصب کرد. اطلاعات جمع‌آوری شده توسط این حسگر نشان می‌دهد بین سال‌های 2003 تا 2009 سطح دی‌اکسیدکربن در اتمسفر حدود دو قسمت در میلیون (ppm) افزایش داشته است. محققان دانشگاه برمن آلمان با استفاده از این اطلاعات موفق شدند نقشه‌ای از جزییات آلودگی جوی زمین و توزیع گازهای گلخانه‌ای را در سطح جهانی ارائه کنند. هر چند فرضیه گرم شدن کره زمین هنوز به طور کامل اثبات نشده است، اما افزایش میزان دی‌اکسیدکربن و اثر گلخانه‌ای، غیرقابل انکار است. برخی دانشمندان معتقدند با افزایش کارخانه‌ها و فعالیت‌های صنعتی و استفاده بیش از حد از سوخت‌های فسیلی، افزایش استفاده از وسایل نقلیه، از بین رفتن جنگل‌ها و مراتع، میزان گاز‌های گلخانه‌ای چون دی‌اکسیدکربن افزایش یافته است که این مساله می‌تواند موجب گرم شدن زمین شود. به بهانه روز و هفته زمین پاک هر یک از ما می‌توانیم قدم‌های هرچند کوچکی برای کاهش روند گرم‌شدن زمین برداریم. مثلا یکی از کارهایی که می‌توانیم انجام دهیم این است که در این هفته لامپ‌های الکتریکی منزل یا محل کارمان را تا آنجا که ممکن است خاموش نگه داریم یا این که در این هفته تا جایی که امکان دارد خودروی شخصی‌تان را در منزل نگه دارید. استفاده از دوچرخه، پیاده‌روی در هوای آزاد، استفاده از اتوبوس‌ها، هر چند کمی دشوار باشد، اما کمک بزرگی به جلوگیری از گرم شدن بیشتر زمین می‌کند. از طرف دیگر اگر به سفر رفتن فکر می‌کنید حتما سفر با قطار را در اولویت قرار دهید، چراکه تحقیقات نشان می‌دهد، دی‌اکسیدکربنی که قطارها برای زمین تولید می‌کنند، 4 تا 15 درصد کمتر از هواپیماهاست. 

زباله‌هایی که چهره زمین را آلوده می‌کنند 

از دیگر معضلات کنونی زمین، زباله است که به نظر می‌رسد اگر فکر جدی به حال آن نشود، زمین را در خود غرق خواهد کرد. همان‌طور که می‌دانید، دفع غلط زباله یکی از اصلی‌ترین عوامل انتشار بیماری‌هاست. در این مورد، 2 عامل اصلی دخیل هستند؛ یکی خود زباله چه زباله‌های خانگی و چه زباله‌های صنعتی و بیمارستانی و دیگری زمان و نحوه انتقال زباله است. زباله به مقدار زیاد تولید می‌شود و کره زمین دیگر نمی‌تواند این زباله‌ها را در خود جای دهد. بازیافت شیشه، کاغذ و دیگر مواد ریختنی، باعث کاهش آشغال‌ها می‌شود. خطر زباله‌های رادیواکتیو که در نیروگاه‌های هسته‌ای تولید می‌شود هم مزید بر علت است که سال‌ها باقی می‌ماند. در این زمینه هم ما می‌توانیم کارهای زیادی انجام دهیم؛ از آموزش به کودکانمان گرفته تا جداسازی و دفع مناسب زباله‌ها و هر آنچه می‌تواند به حفظ پاکیزگی زمین کمک کند. 

قلب زمین را حفظ کنیم 

از دیگر مشکلات، متاسفانه از بین بردن درختان برای ساخت و ساز و... است. در این مورد هم ما می‌توانیم سهمی هر چند اندک داشته باشیم. نشنال‌جئوگرافیک (National Geographic) برای آن که هر کس سهمی در بهتر شدن محیط اطراف و حفظ درختان داشته باشد، نکاتی را پیشنهاد کرده است. در استفاده از کاغذ صرفه‌جویی کنید و سعی کنید کارهایتان را بدون استفاده از کاغذ انجام دهید. به طور مثال تا حد امکان قبض‌هایتان را از طریق اینترنت پرداخت کنید، چراکه صرفه‌جویی در کاغذ در واقع به معنای کمتر بریده شدن درختان اطراف شماست که هر ساله هزاران اصله از آنها برای تولید انواع کاغذهایی که در طول روز در اختیار شما قرار می‌گیرد، اتلاف می‌شوند و در عین حال با این کار زباله کمتری تولید شده و دی‌اکسیدکربن کمتری تولید می‌شود. از طرف دیگر در ساخت و انبوه شدن جنگل‌ها شما هم می‌توانید کمک کنید. کاشت هر نهال می‌تواند سال‌ها، هم خاطره خوشی برای شما و هم کمکی به محیط‌زیست‌تان باشد.